Nawyki żywieniowe w grupie chorych onkologicznych oraz zdrowych dorosłych i młodzieży a jakość życia, poczucie własnej skuteczności i poziom optymizmu – czyli, czy jedzenie może czynić nas szczęśliwymi?
Projekt poświęcony był zbadaniu nawyków żywieniowych zarówno w grupie chorych onkologicznych, jak wśród dorosłych i młodzieży nie chorujących na nowotwory. Chcąc odpowiedzieć na zróżnicowane potrzeby, przeprowadzono ankietę wśród osób chorujących na nowotwory, osób zdrowych dorosłych oraz wśród młodzieży szkolnej, biorąc pod uwagę osoby uczące się przede wszystkim w wyższych klasach szkoły podstawowej, oraz gimnazjum. Wstępne rozpoznanie nawyków żywieniowych w tych grupach oraz zbadanie ich związków z jakością życia, oceną własnej skuteczności oraz poziomu optymizmu było wstęp do przygotowania profilowanych szkoleń i warsztatów, które mają za zadanie wzmacnianie wiedzy społeczeństwa na temat czynników profilaktycznych w zakresie chorób nowotworowych, jak również wzmacniania samorozwoju poprzez właściwy dobór diety i świadomej zmiany trybu życia, który jest kluczowym czynnikiem zdrowia wg koncepcji Lalonde.
W pierwszej fazie badania udało się zauważyć pewne specyficzne nawyki żywieniowe związane z poszczególnymi grupami:
- Wśród chorych onkologicznych ok. 30% stanowiły kobiety chorujące na raka piersi, oraz pacjenci z nowotworami przewodu pokarmowego – 20% i około 13% z nowotworem gruczołu krokowego. Należy podkreślić, że około 30% osób biorących udział w badaniu leczy się z powodu jakiejkolwiek choroby przewlekłej. Średnia waga pacjentów onkologicznych była najwyższa i wynosił ok. 74 kg, gdy u dorosłych zdrowych było to ok. 71 kg a u młodzieży – ok. 55 kg (przy jednocześnie niższym średnim wzroście, co naturalne z uwagi na charakter grupy).
- W grupie badanej aż 30% osób przyznało, że nie je regularnie śniadań, a kolejne 15% czasami pamięta o tym a czasami zapomina. Poza tym, aż 30% badanych je tylko wówczas, gdy czuje głód, zaś 20% 3 posiłki dziennie. Najwięcej respondentów, bo prawie 40%, przyznała, że zjada dziennie 4-5 posiłków, a jednocześnie prawie tyle samo przyznało się, że zdarza im się nierzadko podjadać albo pomiędzy posiłkami, albo w nocy.
- Aż 40% badanych w ogóle nie je płatków zbożowych, ani musli, a około 20% respondentów neguje całkowicie spożywanie pieczywa pełnoziarnistego lub razowego. Natomiast ponad połowa przyznaje, że białe pieczywo spożywa przynajmniej raz lub kilka razy dziennie.
- Ponad 80% osób badanych nie je w ogóle, lub je wyjątkowo rzadko (1-3 razy w miesiącu) kaszę i ryż, natomiast co trzeci biorący udział w badaniu przyznał, że przynajmniej 1-3 w tygodniu zjada makaron, zaś ponda 50% badanych, że praktycznie codziennie je ziemniaki (choć frytek nie je prawie 70% grupy badanej).
- Ryb nie je ponad 1/3 grupy badanej, a jednocześnie ponad 45% osób je częściej niż 1 w tygodniu drób, zaś mięso czerwone zjada co najmniej co drugi dzień ponad połowa grupy, biorącej udział w badaniu. Oznacza to, że jest jeszcze spory obszar koniecznej edukacji w tym zakresie i stopniowego, ale też konsekwentnego przestawiania i młodzieży, i dorosłych na posiłki, w których ryby będą rodzajem proponowanego mięsa.
- Z kolei, badanie ujawniło, że osoby badane – bez względu na wiek, lubią mleko i jego przetwory. Tylko 30% respondentów nie pije mleka lub pije je sporadycznie, jak również nie je sera, czy jogurtów. W świetle obecnych badań temat ten również powinien być przedmiotem dalszych badań oraz uwzględnienia w szkoleniach, aby osoby zainteresowane aktualną wiedzą, mogły zdecydować w sposób świadomy, czy będąc dorosłymi planują spożywać mleko, czy też nie.
- Zdecydowana połowa grupy badanej nie żałuje sobie ciastek, lodów i czekolady jako „zaspakajaczy głodu” i chwilę przyjemności, natomiast chipsy regularni je prawie 40% populacji, która wziął udział w badaniu.
- Wodę w prawidłowych ilościach, tj. 1-3 a nawet 4 i więcej szklanek dziennie, wypija ponad 60% badanej grupy. Nie ma przy tym znaczenia, czy są to osoby młode, czy zdrowe, czy tez chorujące na nowotwór. Niestety, nadal pijemy dużo soków owocowych – więcej pije młodzież i osoby dorosłe, zaś najmniej osoby chore. Ponad połowa grupy neguje picie kawy (z czego około 40% pacjentów, ale już tylko kilka procent osób zdrowych), zaś herbaty nie pije w ogóle tylko ok. 11% respondentów – najczęściej są to osoby chore na nowotwór. 60% respondentów pije dziennie wodę od 0,5 do 2l.
- Do picia piwa przyznaje się około 20% młodzieży szkolnej, zaś ponad 80% chorych nie sięga po ten sposób gaszenia pragnienia w ogóle. Dorośli lubią piwo, jednak pijacy w miarę regularnie ten napój nie stanowią więcej niż 30%. Młodzież jednocześnie zadeklarowała, że około 10% z nich sięga po mocne alkohole.
- Ponadto, okazało się, że w badanych grupach nie było różnicy w ich nastawieniu do przyszłości i zapotrzebowaniu oraz wierze w sukces. Natomiast wyszła znacząca różnica w poziomie optymizmu, która szczególnie ujawniła się pomiędzy grupami dorosłych. Otóż, osoby niechorujące na raka mają najwyższy poziom optymizmu spośród badanych grup.
- Wyszły także istotne różnice pomiędzy jakością życia badanych podgrup oraz ogólną oceną stanu zdrowia. Osoby chore na nowotwór mają istotnie niższą ogólną ocenę stanu zdrowia niż pozostałe grupy, chociaż dorośli ocenili swoje zdrowie nieznacznie niżej niż młodzież. Poza tym, dorośli mają także wyższa jakość życia w porównaniu do chorych dorosłych, choć jakość życia młodzież jest najwyższa. Można dostrzec grupy, których sposób odżywiania poprawia ich jakość życia, jak i takie, gdzie to, co jedzą nie tylko obniża jakość życia, ale także obniża ich wiarę w sukces oraz zmniejsza poziom optymizmu.
Na podstawie wyników przeprowadzonego projektu, jak i wiedzy oraz doświadczenia naszych specjalistów, przygotowaliśmy dla Państwa ciekawe pogadanki i materiały edukacyjne oraz warsztaty, dzięki którym możecie Państwo dowiedzieć się więcej, jak odżywiać się dobrze, mądrze i zdrowo – ograniczając ryzyko choroby nowotworowej, zaburzeń psychicznych i chorób przewlekłych, bez większego odmawiania sobie (od czasu do czasu) przyjemności. Pomagamy również z przygotowaniu do zmiany nawyków żywieniowych, tak indywidualnie, jak i grupowo.
